Danas je Sveti Luka, apostol i jevanđelist, svjedok Hristovih čudesa i pratilac apostola Pavla. Srpska pravoslavna crkva obilježava danas i Svetog Petra Cetinjskog.
Jevanđelista Luka, Grk po rođenju, prije krštenja neznabožac, jedan je od apostola. Po zanimanju ljekar, bio je izuzetno obrazovan, sa velikim darom za slikarstvo.
Naslikao je tri ikone Bogorodice sa Hristom koje su postale uzor svim kasnijim ikonama majke Božije, pa se smatra osnivačem hrišćanskog ikonopisa.
U hrišćanskoj tradiciji smatra se autorom trećeg od četiri jevanđelja (Jevanđelje po Luki) i Djela apostolskih.
I u dubokoj starosti nastavio je da piše, putuje i propovijeda. U 84. godini, mučenički je postradao za vjeru. U vrijeme cara Konstancija njegove mošti su prenijete u Carigrad. Vjeruje se da imaju iscjeliteljsku moć.
Praznik je u našem narodu poznat kao Lučindan i česta je krsna slava. Obično se kaže: “Ide Luka – eto vuka” ili “Sveti Luka – snijeg do kuka”, najavljujući zimu i snjegove. Zato se valja što prije pripremiti.
Prema bogoslužbenom kalendaru Srpske pravoslavne crkve, ovaj dan nije obilježen kao zavetni, već je kao “crno slovo” svrstan u praznike od značaja za suštinu Crkve.
Kao svog zaštitnika slave ga i obrazovne ustanove, među kojima je i Akademija Srpske pravoslavne crkve za umjetnost i konzervaciju.
Poštuje se i kao zaštitnik medicine i farmacije, bolnica i apoteka, ljekara, farmaceuta i bolesnika.
Običaji i vjerovanja
Na Svetog Luku koncima se opasuju torovi da vukovi ne bi davili stoku. U južnoj Srbiji se po prvom gostu koji uđe u kuću na Lučindan gata kakva će zima ili godina biti.
U Crnoj Gori kažu da je duga na nebu pojas Svetog Luke i da, ukoliko je vidite, to znači da Sveti Luka moli Boga za nas.
Danas ne smijete da budete prijeki i nervozni jer je Sveti Luka bio blag i miran, uvijek je pomagao ljudima.
Prema narodnom vjerovanju, danas će se saznati kakva nas zima čeka.
Sveti Petar Cetinjski, život posvećen svom narodu
Danas je i Sveti Petar Cetinjski.
Bio je poznat po skromnom i čestitom životu, koji je viteški posvetio svome narodu, boreći se da izmiri zavađena plemena i odbrani zemlju od spoljnih neprijatelja.
Njegove mošti počivaju u manastiru na Cetinju.
